Opuszczony dom w centrum Rzeszowa niszczeje. Poznaj historię willi pułkownika Jana Kotowicza? [ZDJĘCIA]

Willa w centrum Rzeszowa niszczeje. Taki sygnał otrzymaliśmy od jednego z czytelników. Temat jest doskonale znany w Rzeszowie. Od 2015 roku toczą się spory odnośnie tego zabytkowego budynku, którego wpisanie na listę zabytków uchroniło przed wyburzeniem. Takie plany miała spółka Willa Palace, która w sierpniu 2020 roku niespodziewanie przystąpiła do rozbiórki. Powstrzymać cały precedens zdołał po fali protestów mieszkańców wojewódzki konserwator zabytków. Cała ulica Dekerta oraz posiadłość pułkownika zostały wpisane do rejestru zabytków. To pozwoliło uchronić teren od wejścia deweloperów i wybudowania tam 4-piętrowego apartamentowca. 

Trwa proces Małgorzaty J., prezes spółki Willa Palace, która jest właścicielem willi Kotowicza w Rzeszowie. Zleciła ona w 2020 roku wyburzenie posiadłości Kotowicza. Prace zablokował wówczas wojewódzki konserwator zabytków i powiadomił policję. W trakcie nielegalnych prac zostały zniszczone przęsła ogrodzenia willi. Proces Małgorzaty J. toczy się w Sądzie Rejonowym w Rzeszowie. Szefowa firmy odpowiada za złamanie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Grozi jej do 8 lat pozbawienia wolności - donoszą media. 

Podkarpacki konserwator zabytków nakazał również spółce Willa Palace odbudowę zniszczonych elementów willi. 9 września 2021 roku minister kultury wyznaczył spółce termin, w którym ma się wywiązać ze swojego obowiązku.

Willa Kotowicza - bo tak funkcjonuje w pamięci rzeszowian - jest budynkiem murowanym z cegły, założonym na rzucie zbliżonym do kwadratu, z uskokowo cofniętym narożem północno-zachodnim. Dom w całości został podpiwniczony; niewysoki, jedynie parterowy, bez użytkowego poddasza, osadzony został na wysokim podmurowaniu, zakończonym bogato profilowanym gzymsem okapnikowym. Elewacje stosunkowo proste, z lizenami w narożach. Ściany zewnętrzne okładane w podmurówce łamanym kamieniem z wyrazistymi, wystającymi spoinami, zaś ściany korpusu budynku zostały wyłożone płytkami z uszlachetnionego betonu. Ponadto w elewacjach zastosowano obramienia ze sztucznego kamienia. Całość została nakryta dachem siodłowym, czterospadowym, z dodatkowym koszem nad narożem północno-zachodnim. Obecnie, od 2000 r., pokryty jest blachodachówką. Willa usytuowana jest asymetrycznie w szerokim, rozległym ogrodzie, dziś bardzo zniszczonym i zaniedbanym, w którym znajdują się pojedyncze elementy architektury ogrodowej, jak taras z okazałą balustradą i niewielka fontanna, pamiętające czasy świetności tego założenia.

Według niepewnej informacji, willa została zbudowana przez inż. Piesowicza. Właścicielami i inwestorami było małżeństwo Kotowiczów w początkowym okresie ich związku. Pułkownik Jan Stefan Kotowicz mieszkał tu aż do śmierci w 1963 r. Służył w Legionach, Wojsku Polskim i AK. Trzeba zaznaczyć że w latach 1944 - 1949 był represjonowany. Chociaż po śmierci pułkownika dom zmieniał właścicieli i przechodził z rąk do rąk różnych użytkowników, to na stałe został złączony z osobą płk. J.S. Kotowicza, z jego życiem i działalnością. W latach 90. XX w. na elewacji umieszczono pamiątkową tablicę.

- czytamy w kwartalniku ogólnopolskim "Renowacje i zabytki", nr 3/2015 aut. dr. Grażyna Stojak.

Zobacz, jak wygląda willa pułkownika Kotowicza w galerii zdjęć.