Zapomniana historia odzyskała głos
W cieniu codziennych spraw i pośpiechu, jakie towarzyszą współczesnym urzędom, historia niepostrzeżenie zapukała do drzwi Kolbuszowej. 28 czerwca 2025 roku miasto odzyskało jeden z ważniejszych symboli administracji przedwojennej – ciężki, metalowy stempel skarbowy, który przez dziesięciolecia uważano za bezpowrotnie utracony.
- Jest to rodzaj sensacyjnego odkrycia. 28 czerwca 2025 roku do Kolbuszowej wróciła jedna z relikwii. Została wywieziona z Kolbuszowej 8 września 1939 roku spod budynku starostwa, czyli dzisiejszego urzędu gminy. Jest to główny stempel Urzędu Skarbowego z Kolbuszowej, tam gdzie mieściły się biura tego urzędu
- opowiada z pasją Andrzej Wesołowski, lokalny pasjonat dziejów regionu, który od lat tropił losy przedmiotów i dokumentów zagubionych w wojennej zawierusze.
Niepozorny przedmiot okazał się nie tylko narzędziem urzędowym, ale też nośnikiem pamięci. Jego wykonanie w Mennicy Państwowej w 1930 roku potwierdza numer ewidencyjny 2938 oraz znak herbowy Kościesza, umieszczony obok napisu „Mennica Państwowa”.
Co więcej, na bocznej krawędzi stempla widnieje zatarty numer – 10 lub 11 – oznaczający rzemieślnika odpowiedzialnego za jego wykonanie.
Andrzej Wesołowski o sensacyjnym odkryciu [WIDEO]:
Ucieczka przed wojną
We wrześniu 1939 roku, gdy niebo nad Polską przesłoniły samoloty Luftwaffe, urzędnicy w Kolbuszowej starali się ratować, co się da. Dwa autobusy należące do firmy Osiniak i Zieliński zostały zarekwirowane 7 września przez lokalną administrację i załadowane najcenniejszymi aktami sądowymi, policyjnymi oraz urzędowymi. Wśród nich znalazł się również opisywany stempel.
- Pojechały one autobusami firmy Osiniak i Zieliński na wschód i zgodnie z relacją syna pana Osiniaka, ostatniego właściciela tej firmy transportowej, dojechali do jakiejś rzeki na Kresach i tam ich "ogarnęli" Sowieci. Zabrali im autobusy, zawartość autobusów i kierowcy wrócili w 1939 roku pieszo do Kolbuszowej
- relacjonuje Wesołowski.
To właśnie 17 września 1939 roku Armia Czerwona wkroczyła na tereny wschodniej Polski, przejmując wszystko, co wpadło jej w ręce – również cywilne transporty. Dwa kolbuszowskie autobusy nigdy już nie wróciły, a wraz z nimi zaginęła część tożsamości administracyjnej miasta.
Trop z archiwum i powrót po latach
Przez dziesiątki lat nikt nie wiedział, co stało się z urzędowymi aktami i wyposażeniem. Dopiero na początku lat 2000 pojawił się pierwszy poważny ślad. Część dokumentacji Policji Państwowej, również tej z Kolbuszowej, odnaleziono w Archiwum Państwowym w Tarnopolu – mieście znajdującym się obecnie na terytorium Ukrainy.
- W latach 2000 roku okazało się, że część dokumentów Policji Państwowej znajduje się w Archiwum Tarnopolskim, czyli możemy domniemywać, że gdzieś w okolicach Tarnopola, te autobusy utknęły
- zauważa lokalny pasjonat historii.
Odnalezienie stempli było kwestią czasu. Ale nikt nie przypuszczał, że ten moment nadejdzie dopiero po blisko 86 latach.
- Około 23 czerwca 2025 roku dostałem informację i 15 minut… Czy biorę? Tak. 28 czerwca 2025, po tułaczce, wróciła do domu
- wspomina z emocjami Wesołowski.
Ten dzień zapisze się w lokalnej historii. Stempel, wykonany zgodnie z rozporządzeniem z 13 grudnia 1927 roku, który nakładał na Mennicę Państwową monopol na produkcję takich narzędzi, powrócił na miejsce swojego pochodzenia. Do 1933 roku mennica ta wykonała 43 100 takich egzemplarzy, a w samych latach 1930–1931 aż 12 512 sztuk. Egzemplarz z numerem 2938 pochodzi więc z wczesnego okresu tej produkcji.
Relikwia czasu pokoju i wojny
Odnaleziony stempel to dziś nie tylko ciekawostka historyczna. To niemal relikwia – świadek dramatycznych wydarzeń, które rozegrały się w Kolbuszowej i całym kraju. Pokazuje, jak zwykły urzędowy przedmiot może zyskać wymiar symboliczny, kiedy przetrwa wojnę, zapomnienie i zmiany granic.Na jego powierzchni nadal można odczytać kluczowe informacje: numer 2938, napis „Mennica Państwowa” oraz herb Kościesza. Choć lekko przetarty, wciąż imponuje precyzją wykonania i ciężarem historii, który ze sobą niesie.
Nowe życie starego przedmiotu
Najprawdopodobniej stempel znajdzie teraz swoje miejsce w zbiorach Andrzeja Wesołowskiego. Jego powrót stał się impulsem do wznowienia badań nad losami zaginionych dokumentów i wyposażenia urzędów z terenu Kolbuszowej.
Dla Andrzeja Wesołowskiego to kolejny dowód, że historia – nawet ta lokalna, zapomniana – może jeszcze wiele powiedzieć. A dla mieszkańców – znak, że warto pielęgnować przeszłość, bo czasem wraca w najmniej oczekiwanym momencie.
Komentarze (0)