DYSKOPATIA
to bardzo ogólne pojęcie odnoszące się do schorzeń w rejonie krążka międzykręgowego, potocznie zwanego dyskiem. W wyniku nieprawidłowego rozkładu sił dochodzi do uszkodzenia krążka i jego zwyrodnienia, co w dłuższym okresie może doprowadzić do zwyrodnienia stawów międzykręgowych, czy ucisku na nerwy wychodzące z kręgosłupa.
Budowa kręgosłupa
Aby mówić o chorobach kręgosłupa, należy choć trochę znać jego budowę. Kręgosłup składa się z kilku odcinków i są to:
- odcinek szyjny- zawierający 7 kręgów,
- odcinek piersiowy- zawierając 12 kręgów,
- odcinek lędźwiowy- zawierający 5 kręgów,
- odcinek krzyżowy- 5 kręgów zrośniętych w kość krzyżową,
- odcinek ogonowy- 4-5 kręgów zrośniętych w kość ogonową.
Pomiędzy kręgami znajdują się krążki międzykręgowe (dyski). Charakterystyczne jest to, że im niżej położony odcinek kręgosłupa, tym większe i masywniejsze są także krążki. Zadaniem krążków jest z jednej strony amortyzacja obciążeń, z drugiej zaś zachowanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa. Można je sobie wyobrazić jako poduszeczki powietrzne które pochłaniają wstrząsy i zapobiegają ścieraniu się kręgosłupa.
Krążek zbudowany jest z jądra miażdżystego położonego centralnie, oraz z pierścienia, który je otacza. To właśnie uszkodzenia pierścienia, oraz „wylewanie” się jądra powoduje ból i ograniczenie ruchomości.
Metody diagnostyczne takie jak rezonans magnetyczny pozwalają dokładnie określić miejsce oraz rozmiar uszkodzenia krążka międzykręgowego. W zależności od tego jak duże jest uszkodzenie wyróżniamy kilka etapów:
1. Degeneracja krążka - to pierwszy etap. Krążek traci wodę, ściera się w pewnym stopniu i przestaje spełniać swoją funkcję. Pierścień włóknisty zaczyna pękać.
2. Protruzja (wypuklina) - wpływa na zmianę obrysu krążka, ale bez przerwania pierścienia.
3. Ekstruzja (przepuklina) – przerwanie pierścienia włóknistego i przemieszczenie się jądra poza krążek.
4. Sekwestracja – sytuacja w której dochodzi do wypłynięcia i oderwania się jądra miażdżystego od krążka.
Problemem jest nie tylko fakt, że sam dysk ulega uszkodzeniu, ale także sytuacja w której wypływające jądro miażdżyste może uciskać na nerwy wychodzące z kręgosłupa. Powstają wtedy takie objawy jak: ból, pieczenie, drętwienie, utrata siły mięśni.
Osteofity
W momencie gdy dochodzi do „ścierania się” krążków międzykręgowych zachodzi większy nacisk na kręgi. Drażnione powierzchnie kostne są stymulowane i zaczynają wytwarzać narośla- osteofity.
Przyczyny dyskopatii
Większość pacjentów, którzy zgłaszają się do gabinetu z bólem kręgosłupa twierdzą, że ból pojawił się gdyż po prostu ciężko pracowali i kręgosłup jest przeciążony.
Niestety nie mogę się z tym zgodzić, uważam bowiem, że kręgosłup w ruchu to zdrowy i dobrze odżywiony kręgosłup. Większym problemem jest natomiast długotrwałe przebywanie w jednej pozycji np. praca siedząca. Dochodzi wtedy od nierównomiernego rozłożenia sił działających na kręgosłup, nierównomierne rozciąganie więzadeł kręgosłupa. Do innych przyczyn zalicza się także:
- wady postawy,
- otyłość,
- predyspozycje genetyczne,
- brak aktywności fizycznej,
- fizjologiczna degeneracja kręgosłupa zachodząca z wiekiem.
Objawy dyskopatii
Najczęściej dyskopatia obejmuje odcinek szyjny i lędźwiowy kręgosłupa. Podstawowym objawem dyskopatii jest ból i zaburzenie ruchomości, nie można się schylić aby zawiązać buta, lub nachylić do umywalki. Przy nieprawidłowym ułożeniu kręgosłupa dochodzi także do przemieszczania się objawów zgodnie z przebiegiem dermatomu. Jeżeli uszkodzeniu ulega krążek na wysokości szóstego kręgu szyjnego i w tej okolicy uciska na nerw biegnący do ręki, to właśnie w ręce możemy odczuwać: pieczenie, drętwienie, kłucie, czy nawet osłabienie mięśni - częste objawy zespołu cieśni nadgarstka.
Kolejnym objawem charakterystycznym dla dyskopatii jest zwiększone napięcie mięśni przy kręgosłupie. Mięśnie są twarde, jakby skostniałe - organizm w ten sposób broni się przed postępowaniem choroby.
Rehabilitacja przy dyskopatii
Postępowanie lecznicze zależy od aktualnego stanu pacjenta oraz od rozmiaru zmian, które zaszły w kręgosłupie. Inaczej bowiem wygląda rehabilitacja u osoby która ma niewielką wypuklinę i delikatny ból, a inaczej u osoby z ekstruzją oraz problemami z poruszaniem.
Dlatego właśnie bardzo ważne jest wykonanie wywiadu, oraz przeprowadzenie badania w którym bada się:
- postawę ciała,
- ogólną ruchomość kręgosłupa i kończyn,
- testy prowokujące ból,
- ocena siły mięśniowej,
- badanie tkanek miękkich,
- ocena prawidłowego funkcjonowania więzadeł i stawów krzyżowo-biodrowych.
Badania pokazują, że dyskopatię na każdym poziomie można w pewnym stopniu cofnąć i całkowicie wyeliminować objawy, dlatego jeśli ktoś mówi Ci, że już do końca życia będziesz kaleką to go nie słuchaj i udaj się na rehabilitację.
Rwa kulszowa
Z kręgosłupa, na wysokości pomiędzy czwartym kręgiem lędźwiowym a pierwszym krzyżowym wychodzą korzenie nerwowe. Łączą się one, tworząc nerw kulszowy – największy nerw w ciele człowieka. Ucisk na te korzenie oraz na nerw kulszowy i objawy, które temu towarzyszą to właśnie rwa kulszowa.
Skąd bierze się rwa kulszowa?
Korzenie nerwowe wychodzące z kręgosłupa mogą zostać uciśnięte przez uwypuklający się krążek międzykręgowy (dyskopatia). Stąd osoby, które czują ból kręgosłupa i wykonały rezonans, na którym wyszły przepukliny - są pewne, że to właśnie przyczyna ich problemu.
Struktury te mogą być także uciśnięte przez nieprawidłowe ułożenie kręgów, a na wysokości pośladka nerw kulszowy może być uciskany też przez mięsień gruszkowaty.
Czasem jednak zdarza się, że mamy objawy podobne do tych, jakie pochodzą z ucisku na nerw ale nim nie są. Do takiej sytuacji dochodzi jeśli struktury w okolicy nerwu kulszowego (więzadła, mięśnie, stawy) wykazują patologię i udają rwę kulszową.
Do takiej sytuacji może dojść w przypadku:
- nieprawidłowego ustawienia kości krzyżowej- tendencja do kręgozmyków.
- nieprawidłowego napięcia więzadeł stawu krzyżowo-biodrowych,
- zbyt dużego napięcia mięśni w okolicy pośladka – na przykład mięsień gruszkowaty,
- -zbyt mocno napinające się więzadła okolicy biodra.
Rwa kulszowa- fizjoterapia
Proces diagnostyczny, czyli po prostu badanie jest kluczowe w Twoim leczeniu i powinno obejmować:
- przeprowadzenie dokładnego wywiadu, w którym dowiemy się o Twoich starych urazach,
- badanie palpacyjne (macanie) bolesnych struktur, aby określić co dokładnie boli,
- sprawdzenie ruchomości kręgosłupa oraz kończyn dolnych, aby sprawdzić czy ruch w stawach jest prawidłowy,
- testy napięciowe nerwu, aby sprawdzić, czy jest zbyt mocno napięty,
- testy mięśniowe w celu znalezienia nadmiernie napiętych mięśni, które mogą powodować ból.
W zależności od diagnozy wdraża się konkretne działania fizjoterapeutyczne.