140 rocznica śmierci Karola Pollaka. Ojca wolnych, patriotycznych wydawnictw na PODKARPACIU

Karol Pollak urodził się w Brnie na Morawach (Czechy) w 17 sierpnia 1818. Był synem Jędrzeja oraz Anny z domu Geislig (bądź Gneslig/Knefslig - w zależności od źródeł). Wyuczył się zawodu drukarza i w 1848 roku przybył do Sanoka, gdzie osiadł na stałe. W tym samym roku założył w mieście drukarnię, która była jedną z pierwszych na terenie zaboru austriackiego. Wcześniej drukarnia powstała tylko w Rzeszowie (1840 rok, Franciszek Skirski).

Karol Pollak już zaraz po otworzeniu drukarni wydał "Wolność - Równość - Braterstwo" w 1848 roku, w tym samym czasie wychodziły również inne patriotyczne czasopisma i odzewy, to z powodu Wiosny Ludów. Jednak po jej upadku Pollak nie zaprzestał swojej działalności, wydając tabele statystyczne, ogłoszenia czy formularze. Od kwietnia 1855 roku wydał serię 28 dzieł z XVI i XVII wieku pt. "Biblioteka Polska", a także "Księgozbiór polski" (od 1857 r.). Druki te ukazywały się w języku polskim oraz niemieckim. Karol Pollak był również wydawcą podręczników polskich na zlecenie lwowianina Karola Wilda, z którym współpracował. Ilość pracowników drukarni Pollaka szybko rosła, a pracami redaktorskimi kierował K. J. Turowski, który po nieporozumieniach z Pollakiem wyjechał do Przemyśla ok. 1855-1856 roku. Z Pollakiem współpracował również polsko-ukraiński poeta Platon Kostecki, który od 1855 roku mieszkał w Sanoku. 

Karol Pollak postanowił rozszerzyć swoją działalność w 1861 roku i obok drukarni postawił księgarnię komisową wraz z wypożyczalnią książek, która dysponowała 1760 pozycjami! Większość z nich, bo ok. 1000 były w języku polskim. Jego książnica uchodzi w Sanoku za najstarszą w mieście. W 1868 roku Pollak zajął się wydawaniem pisma "Reforma" i był jego wydawcą przez rok. Poziomem pisma zaskoczony był sam Józef Ignacy Kraszewski, który bardzo pozytywnie je ocenił. Łącznie od 1848 do 1870 roku drukarnia Pollaka wydała aż 125 tys. pozycji z nakładem własnym i ok. 50 tys. pozycji z nakładów obcych! Drukarnia miała znaczący wpływ na życie kulturalne mieszkańców Sanoka oraz praktycznie całej południowej Galicji, a sam Karol Pollak był niezwykle szanowanym mieszkańcem miasta, który aktywnie uczestniczył w życiu narodowym.

Jego pozycja urosła do tego stopnia, iż w latach 1850-1865 pełnił funkcję członka rady miejskiej Sanoka, a później wybrany był radnym miejskim w 1867, 1870. Z czasem zaczął pełnić urząd zastępcy burmistrza Sanoka Cyryla Jaksy Ładyżyńskiego. Był także przewodniczącym komisji powołanej celem budowy kościoła na Posadzie Olchowskiej, zasiadał w komisji budowy pomnika na uczczenie 300-lecia unii lubelskiej oraz organizował obchody ku czci tego wydarzenia w Sanoku. 

Za żonę pojął Marię z domu Zarębę (1852-1911), z którą miał aż 11 dzieci, z których niestety troje zmarło jeszcze w dzieciństwie, a dwoje przed 1880 rokiem. Jego potomkowie, podobnie jak on sam byli osobami niezwykle kreatywnymi, utalentowanymi i przedsiębiorczymi, którzy ochoczo włączali się w życie Sanoka, Galicji i Lodomerii, a także sprawę polską. Jednym z jego synów był Michał Pollak, redaktor "Gazety Sanockiej" od 1895 roku oraz "Tygodnika Ziemi Sanockiej" od 1912-1914. Na szczególne wyróżnienie zasługuje także jego syn Karol Franciszek Pollak (1859-1928), polski wynalazca, elektrotechnik i przedsiębiorca - tak zwany "polski Edison", który znany był m.in. z produkcji akumulatorów czy tramwajów, a także łącznie uzyskał 98 patentów na swoje wynalazki. 

Karol Pollak zmarł 27 kwietnia 1880 roku na zapalenie płuc i został pochowany na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku dwa dni po swojej śmierci. Grobowiec rodziny Pollaków jest uznany za obiekt zabytkowy i podlega ochronie prawnej. Po śmierci Karola, drukarnie przejął jego syn Michał, a następnie od Marii Pollak nabył ją Franciszek Patała, prowadząc ją do swojej śmierci w 1927 roku. Następnie drukarnię przejęła Matylda Patała, a kierownikiem został Karol Drwięga. W 1948 roku została ona upaństwowiona przez komunistów. Spośród potomstwa Karolla Pollaka żadne nie zostało drukarzem. Ponadto potomkowie w linii męskiej nie przedłużyli istnienia tego rodu w Sanoku